De moord op Godfied met de Bult
Literatuur

Verhalende bronnen

Alberic de Trois-Fontaines, Alberici monachi Triumfontium Chronicon

MGH SS XXIII, 1874, p. 631 – 950.

Annalen van Egmond (Annales Egmundenses)

In: O. Oppermann (ed.), Fontes Egmundenses, Kemink, Utrecht, 1933, p. 111 - 208.

Annalen van Egmond (Annales Egmundenses)

In: M. Gumbert-Hepp, J.P. Gumbert & J.W.J. Burgers (eds.), Annalen van Egmond, Verloren, Hilversum, 2007. p. 1 - 333.

Annalen van Lobbes (Annales Laubienses)

MGH SS IV, 1841, p. 9 - 28.

Annalen van Luik (Annales Leodienses)

MGH SS IV, 1841, p. 9 - 30.

Annalen van Marchiennes (Annales Marchianenses)

MGH SS XVI, 1859, p. 609 – 617.

Annalen van Park (Annales Parchenses)

MGH SS XVI, 1859, p. 598 – 608.

Annalen van Sint-Jacob van Luik (Annales Sancti Iacobi Leodiensis)

MGH SS XVI, 1859, p. 632 – 683.

Annalen van Yburg (Annales Yburgenses)

MGH SS XVI, 1859, p. 434 – 438.

Annalista Saxo

MGH SS VI, 1844, p. 542 - 777.

Arnulf van Milan, Liber gestorum recentium

MGH SS rer. Germ. 67, 1994.

Beke, J. de, Chronographia

In: H. Bruch (ed.), Chronographia Johannis de Beke, Nijhoff, ´s-Gravenhage, 1973.

Bella Campestria

In: S. Muller Fzn. (ed.), Drie Utrechtsche kroniekjes, voor Beka’s tijd, Bijdragen en mededeelingen van het Historisch Genootschap (BMHG), 11, 1888, p. 460 – 509.

Benzo van Alba, Benzonis episcopi Albensis ad Heinricum IV. imp. libri VII

MGH SS XI, 1854, p. 591 – 681.
Ook in: H.van Konstanz, Bernoldi Chronicon

MGH SS V, 1844, p. 385 – 467

Berthold van Reichenau, Bertholdi Annales

MGH SS V, 1844, p. 264 – 326.

Baldwin van Ninove, Balduini Ninovensis Chronicon

MGH SS XXV, 1880, p. 515 – 546.

Bruno van Magdeburg, Brunonis Saxonicum Bellum

MGH Dt MA II, 1937.

Donizo van Canossa, Vita Mathildis Comitissae

MGH SS XII, 1856, p. 348 - 409.

Egmondse Kroniek (Chronicon Egmundanum)

In: A. Kluit (ed.), Historia critica comitatvs Hollandiae et Zeelandiae ab antiqvissimis inde dedvcta temporibvs, Pieter Gillissen & Isaac de Winter, Middelburg, 1777.

Egmondse Kroniek (Chronicon Egmundanum)

In: M. Gumbert-Hepp, J.P. Gumbert & J.W.J. Burgers (eds.), Annalen van Egmond, Verloren, Hilversum, 2007. p. 1 - 341.

Gesta Friderici I imperatoris, auct. Ottonis et Ragewino, praeposito Frisingensibus

MGH SS XX, 1868, p. 338 – 496.

Jocundus, Iocundi Translatio S. Servatii

MGH SS XII, 1856, 85 – 126.
Ook in: R. de la Haye (ed.), Sint Servaas volgens Jocundus, Stichting Historische Reeks Maastricht, 2006, p. 151 - 233 (Nederlandse vertaling).

Kroniek van Sint-Hubert (Chronicon sancti Huberti Andaginensis)

MGH SS VIII, 1848, p. 565 – 630.

Kroniek van Sint-Truiden (Gesta abbatum Trudonensium)

MGH SS X, 1852, p. 227 – 272.

Kroniek van Verdun (Gesta episcoporum Virdunensium)

MGH SS X, 1852, p. 486 – 530.

Lambert van Hersfeld, Lamberti Hersfeldensis Annales

MGH SS V, 1844, p. 134 – 263.

Landulf van Milaan de Oudere, Landulfi Historia Mediolanensis

MGH SS VIII, 1848, 32 – 100.

Necrologie van Egmond (Necrologium Egmundense)

In: O. Oppermann (ed.), Fontes Egmundenses, Kemink, Utrecht, 1933, p. 105 - 110.

Rijmkroniek van Holland (366-1305)

In: J.W.J. Burgers (ed.), Instituut voor Ned. Geschiedenis, Den Haag, 2004.

Sigebert van Gemblours, Sigeberti Gemblacensis Chronica

MGH SS VI, 1844 p. 268 – 474.

Oorkonden

Caspar, E.

Das Register Gregors. VII, MGH Epp. sel. II.1, 1920.

Dillo, M., Van Synghel, G.A.M. & van der Vlist, E.T.

Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312, II: Breda en Bergen op Zoom, Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 's-Gravenhage, 2000 (ONB).

Erdmann, C. & Fickermann, N.

Briefsammlungen der Zeit Heinrichs IV., MGH Briefe d. dt. Kaiserzeit V, 1950.

Gysseling, M. & Koch, A.C.F.

Diplomata Belgica ante annum millesium centesimum scripta, Belgisch inter-universitair centrum voor Neerlandistiek, Brussel, 1950.

Koch, A.C.F.

Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299, I: eind van de 7e eeuw tot 1222, Nijhoff, ’s-Gravenhage, 1970 (OHZ).

Leenders, K.A.H.W.

Historische geografie van Brabant, http://users.bart.nl/~leenders. Een overzicht van alle vroeg-middeleeuwse oorkonden uit de regio Antwerpen / Breda.

Muller, S. & Bouman, A.C.

Oorkondenboek van het Sticht Utrecht tot 1301, I: tot 1197, Oosthoek, Utrecht, 1920 (OSU).

Overige literatuur

Aa, A.J. van der

Biographisch Woordenboek der Nederlanden deel V, van Brederode, Haarlem, 1862.

Boer, D.E.H. de & Cordfunke, E.H.P.

Graven van Holland - portretten in woord en beeld (880-1580), Walburg Pers, Zutphen, 1995.

Cawley, C.

Medieval Lands, A prosopography of medieval European noble and royal families, http://fmg.ac/Projects/MedLands, 2000 – 2006. Geraadpleegd oktober 2007.

Dieckmann, F.

Gottfried III der Bucklige, Herzog von Niederlothringen und Gemahl Mathildens von Canossa, Jacob, Erlangen, 1885.

Golinello, P.

Mathilde und der Gang nach Canossa, Artemis und Winkler, Düsseldorf, 1998.
Digitale versie: www.genealogie-mittelalter.de.

Graaf, R. de

Oorlog om Holland 1000 - 1375, Verloren, Hilversum, 1996.

Halbertsma, H.

Frieslands oudheid - Het rijk van de Friese koningen, opkomst en ondergang, Matrijs, Utrecht, 2000.

Haye, R. de la

Sint Servaas volgens Jocundus, Stichting Historische Reeks Maastricht, 2006.

Henderikx, P.A.

De bisschop van Utrecht en het Maas-Merwede-gebied in de elfde en twaalfde eeuw, in: E.S.C. Erkelens-Buttinger et al. (eds.), De kerk en de Nederlanden, Hilversum, 1997, 99 – 128.
Ook gepubliceerd in B. van Bavel et al. (eds.), Land water en bewoning, Verloren, Hilversum, 2001, 38 - 67.

Linssen, C.A.A.

Lotharingen 880–1106, in: D.P. Blok et al. (eds.), Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel 1: Middeleeuwen, Fibula-Van Dishoek, Haarlem, 1981, p. 305 – 353.

Mohr, W.

Geschichte des Herzogtums Lothringen II, ‘Niederlothringen bis zu seinem Aufgehen im Herzogtum Brabant (11-13 Jahrh.), Verlag "Die Mitte", Saarbrücken 1976.
Digitale versie: www.genealogie-mittelalter.de.

Ridder, T. de

De slag bij Vlaardingen – analyse van de beschrijving van Alpertus van Metz en de mogelijke locatie van de burcht van Dirk III, Terra Nigra 64, 2006, p. 18 – 33.

Roest, P.B. van der & Loon, C. van

Het geofysisch onderzoek, VLAK-verslag 45, 2007.

Schmidt, U.

Lampert von Hersfeld, Biografisch-Bibliographisches Kirchenlexicon (BBKL) Band 4, 1992, kolom 1058 - 1059.

Verlinden, C.

Robert Ier Le Frison, Compte de Flandre, De Sikkel, Antwerpen, 1935.

Vosmeer, M.

Principes Hollandiae et Zelandiae, Domini Frisiae, Plantin, Antwerpen, 1578.
Digitale versie: www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/hola.html.

Werner, M.

Der Herzog von Lothringen in salischer Zeit, in: S. Weinfurter & H. Kluger, (ed.), Die Salier und das Reich, Band I, Thorbecke Verlag, Sigmaringen, 1991, p. 367 - 475.
Digitale versie: www.genealogie-mittelalter.de.

De moord op
Godfied met de Bultk